Çeşitli türleri, olağanüstü güzellikleri ve doğada kolay görülür olmaları sayesinde pek çok kişinin ilgi odağı kelebekler ve yakın akrabaları güvelerdir. Kelebeklerin ve güvelerin yer yüzünde binlerce üyesi vardır. Genel olarak Pul Kanatlılar ( Lepidoptera ) böcek takımını oluşturmaktadırlar.
Fotoğraf 2: : Papilionidae Ailesi
Papilioninae Papilio machaon Kırlangıçkuyruk KelebeğiKanat üstü.
Papilioninae Papilio machaon Kırlangıçkuyruk KelebeğiKanat üstü.
1- Kelebek ile güve arasındaki fark nedir?
Kelebekler ile güvelerin, genel yapıları ve görünüşleri birbirine çok benzer. Ancak, bu iki grup ayrı sınıflandırılır. Gözlendiğinde kolayca birbirinden ayrılır. Dış görünüşteki en önemli farklılık antenleridir. Kelebeklerin anten ucu topuz şeklinde sonlanır ve bu yüzden Latincede topuz antenliler anlamına gelen Rhopalocera alttakımı altında sınıflandırılırlar.
Güvelerin antenleri ise oldukça çeşitli şekillerdedir. Ancak hiç bir zaman topuz şeklinde sonlanmazlar. Bu yüzden güveler Latincede değişken antenliler anlamına gelen Heterocera alttakımı altında sınıflandırılırlar.
Kesin bir ayrım olmamasına rağmen kelebekler genelde gündüz, güveler ise gece uçarlar. Az da olsa gündüz uçan güveler de vardır. Arazide tanım için bu özellik bazen işe yarayabilir. Güveler açık kanatları sayesinde uçarken kolayca görülürler, ancak kondukları anda kanatlarını gövdeleri üzerine iyice yatırdıkları için görmek oldukça zordur.
Kelebekler oldukça hareketli, kanatlarını üst üste yapıştırıp dik olarak kolayca durabilirler. Güveler ise ya kanatlarını yayar ya da çatı gibi kapalı tutarlar. Tabi istisnalar kaideyi bozmaz.
Fotoğraf 3 : Bu arkadaş CİMBOMlu olsa gerek BİR GÜVE TÜRÜ.
Fotoğraf 4: : Papilionidae Ailesi
2- Kaç tür kelebek ve güve vardır?
Hem Dünya’da hem de Türkiye’de güve türü sayısı, kelebek türü sayısından oldukça fazladır. Türkiye’deki kelebek türü sayısı yaklaşık 400 kadar iken, güve türü sayısı 5.000 kadardır. Kelebeklerin dünyada yaklaşık 17.500 türü bulunmaktadır. Bu sayıya halıları ve elbiseleri yiyen güveler de dahildir. :)
Fotoğraf 5: Papilionidae Ailesi
Zerynthia polyxena polyxena / Güneyfistosu / Southern Festoon
3- Kelebeklerin ömrü ne kadardır?
Yaygın inanışın aksine, kelebeklerin ömrü bir gün değildir. Kelebek denilince en çok merak edilen konulardan birisi, kelebeklerin ömrünün ne kadar olduğudur. Kelebek şeklinde ergin olarak geçirdikleri süre türden türe değişir. Kelebek halindeki ömrü sadece 2 gün kadar olan bazı türler olsa da, bu süre genelde 2 – 4 hafta kadardır. 2-3 yıl hatta daha fazla yaşayan türler vardır.
Kelebeklerin ömrü ile ilgili olarak birkaç örnek verecek olursak; Türkiye’de yaşayan en güzel kelebeklerden birisi olan Sarı bandlı kadife (Nymphalis antiopa) kelebeğinin ömrü ergin aşamada 10 ay kadar olabilmektedir.
Fotoğraf 6: Sarı bandlı kadife (Nymphalis antiopa)
En uzun yaşayan kelebek türlerinden birisi Hükümdar kelebeğidir (Danaus plexippus). Ömrü 12 ay kadardır. Ancak hiçbir kelebek türünün ergin aşamasındaki ömrü bir yıldan fazla değildir. Kelebeklerin ömürlerine, yumurta, tırtıl ve pupa (koza, krizalit) evrelerini de ilave edersek çok daha uzun ömürleri vardır. Uzun yaşama rekoru ise bir güve türü olan (Prodoxus y-inversus) Yukka'dadır. Güney Amerika Güvesi olan Yukka'nın tırtıl evresinde geçirdiği süre 30 yıl kadar olabilmektedir.
Fotoğraf 7: Anthocharis cardamines / Turuncusüslü / Orange Tip
4-Kelebekler nasıl çoğalırlar?
Kelebeklerin de erkeği ve dişisi vardır. Erkek ve dişi kelebekler arka taraflarını birleştirerek çiftleşirler. Çiftleşmeden bir süre sonra dişi kelebek genellikle bir bitkinin yaprağına uygun bir ortama yumurtalarını bırakır.
Fotoğraf 8: : Lycaenidae Ailesinden Polyommatus icarus / Çokgözlü Mavi / Common Blue Çok gözlü mavi kelebeği çifti. Kanat altı..
Yumurtalardan küçük tırtıllar çıkar. Tırtıllar, bitkiler ile beslenerek büyümeye başlar. Bu evrede vücutlarının dışını kaplayan deri büyümez. Tırtıl geliştikçe büyüyebilmek için birkaç defa deri değiştirir.
Belli bir büyüklüğe ulaştıktan sonra kendi etrafında bir koza, pupa veya krizalit adı verilen bir örtü oluşturarak bunun içinde başkalaşım geçirir.
Bu pupa içinde başkalaşımını tamamladıktan sonra, kelebek haline gelir ve örtünün bir tarafının yarılmaya başlaması ile tırtıl olarak girdiği yapıdan kelebek olarak çıkar.
Bu olaya başkalaşım veya metamorfoz adı verilir.
5- Kelebekler ne ile beslenir?
Her kelebeğin beslendiği birkaç bitki türü vardır ve her kelebek her bitkiye konmaz. Bu konuda çok seçicidirler. Çok temiz ve titiz canlılardır. Kirli ortamlarda yaşayamazlar. Kelebekler soğukkanlı canlılardır. Kışın, soğuk olduğu bölgelerde aktif olamazlar. Kelebeklerin çoğu kışa girmeden ölürler.
Ağızlarındaki uzun hortumları ile beslenirler. Uçuş esnasında toplanıp gizlenen hortum, konağı olan çiçeğe yaklaşırken uzar ve bitki özünü emerek beslenme sağlanır. Yanda Osmanlı Ateşi kelebeğini ( Lycaena ottomanus / Osmanlı Ateşi /Grecian Copper) beslenirken görüyoruz.
6- Kelebeklerin ekosistem için önemi nedir?
Kelebekler bütün bahar ve yaz boyunca çiçekten çiçeğe uçarak hem beslenirler, hem de çiçeklerin tozlaşmasını sağlayarak bu bitkilerin üremesine yardımcı olurlar. Bu açıdan ekosistem için son derece önemlidirler. Diğer taraftan kelebeklerin bizzat kendileri de örümcek, kuşlar ve yarasalar gibi pek çok canlının besin kaynağıdır. Çevre ve doğanın sürdürülebilirliğini sağlamakta doğal kaynak oluşturan tanrının kurduğu sistemdeki besin zincirinde çok önemli bir yer tutarlar.
7- Kaç tür kelebek ailesi vardır?
1-Argynnidae Ailesi (Fırçaayaklı Kelebekler )
2-Danaidae Ailesi (Kıral Kelebekleri)
3-Hesperiidae Ailesi (ZIPZIP ailesi)
4-Libytheidae Ailesi (Uzun Burunlu Kelebekler)
5-Lycaenidae Ailesi (Maviler, İnce çizgililer ve Bakırlar-)
6-Papilionidae Ailesi (Kırlangıç Kuyruklar )
7-Pieridae Ailesi (Beyaz ve Sarı Kelebekler )
8-Riodinidae Ailesi (Madeni Kanatlılar)
9-Satyridae Ailesi (Kahverengi Kelebekler") olarak sıralanabilir.
Kaynakçalar :
Kelebekler ile ilgili daha detaylı bilgilere kaynak olarak her zaman müracaat edebileceğiniz aşağıdaki gözlem ve paylaşım sitelerine ulaşmanız mümkün. Çok değerli ve duyarlı arkadaşların gönüllü ve özverili çalışmalarını paylaştıkları bu sitelere sizlerde üye olabilir ve Türkiye’deki kelebeklere veri tabanı oluşturulmasına, saklı kalmış değerlerin gün ışığına çıkmasına katkı sağlayabilirsiniz. Bu sitelerdeki gözlemci ustaların paylaştıklarını ve forumları takip ederek yeni bir dünyaya yelken açabilirsiniz.
Doğa ve Çevreyi İnsandan Korumak Mecburiyetindeyiz.
Her Şey Gönlünüzce Olsun…
Çok güzel bir yazı olmuş. Kelebekler benim de çok ilgimi çeken canlılar. Özellikle Türkçe isimleri çok hoşuma gidiyor. Çok hassas ve narin canlılar. Yazıdaki fotoğraflarda çok güzel detaylarıda belli olmuş bu küçük canlıların.
YanıtlaSilKelebek ve kelebek gözlemciliği hakkında bilgi arayan kişiler için çok güzel bir yazı yayınlamış olduk blogumuzda... Devamını bekliyoruz. :)